Ljóðalist, frá Íslandi til ljóðlistar úr austri

Ég hef lengi verið aðdáandi góðrar ljóðlistar og hef sjálfur tekist við þá góðu list, með misjöfnum árangri eins og svo mörgum öðrum reyndar, en það eru ekki bara á vesturlöndum sem menn hafa reynt fyrir sér í  þessum orðaleik sem ljóð eru.

 Ljóðlist er listgrein þar sem fagurfræði tungumálsins er í forgrunni, og meiri áhersla er lögð á uppsetningu og hrynjandi heldur en efnislegt innihald textans.

"Þótt skilgreiningin á ljóðum og ljóðlist hafi verið útvíkkuð í seinni tíð eru þó enn til afbrigði ljóðlistar sem lúta mjög ströngum bragfræðilegum reglum. Dæmi um það eru íslenska ferskeytlan  og japanska ljóðaformið Haiku." (tekið frá Wikipedia)

Dæmi um rétt kveðna ferskeytlu:

Ferskeytlan er Frónbúans

fyrsta barnaglingur,

en verður seinna í höndum hans

hvöss sem byssustingur.

(Andrés Björnsson)

Svo er það Japanska formið Haiku (Hæka)

Haiku er japanskur bragaháttur sem þróaðist út frá rengu sem er bragur þar sem tveir eða fleiri kveðast á. Hæka hefur þrjár braglínur með fimm atkvæðatáknum í fyrstu línu, sjö í næstu og fimm í þeirri þriðju. Efni rétt ortrar hæku á að tengjast náttúrunni og innihalda eitt orð (kigo) sem tengist þeirri árstíð sem er þegar hækan er ort. Hækur eru ortar í nútíð og innihalda ekki rím. Efni hækunnar eru yfirleitt tvær (sjaldnar þrjár) einfaldar skynmyndir eða upplifanir á náttúrunni.

Dæmi:   

Í nótt kom vorið

hvergi sér ský á himni

þrestir ræðast við 

 

Vorilmur trjánna

fær grjótið til að gægjast

undan snjófeldi 

 

Þegar ég kem út

hvað sé ég! þarna hangir

vor á pílviðnum 

 

Eins og við sjáum er þetta töluvert öðruvísi en okkar gamla og góða ferskeytla, en það er gríðarlega gaman að lesa japönsk og kínversk ljóð sem eiga aldagamlar hefðir.